दश हजारले गरे स्वास्थ्य बिमा; अक्सन मार्केट सञ्चालन नहुँदा चिया किसान निराश

इलाम, वैशाख १६ गते । इलाममा नौ हजार आठ सय २८ जनाले स्वास्थ्य बिमा गरेका छन् । गत असार १५ गतेबाट सुरू भएको स्वास्थ्य बिमा कार्यक्रमबाट हालसम्ममा रु ५६ लाख ८० हजार तीन सय १५ सङ्कलन भएको छ ।

यस कार्यक्रमअन्तर्गत उनीहरुले जिल्लाका विभिन्न प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र, इलाम अस्पताल, झापा र काठमाडौँका अस्पतालबाट सेवा लिएका छन् । सामाजिक स्वास्थ्य विकास समिति जिल्ला कार्यालय इलामका प्रबन्धक हार्दिक सापकोटाकाअनुसार जिल्ला अस्पतालबाट तीन हजार ९८ जना, झापाका अस्पतालबाट पाँच सय ८५ र काठमाडौँका अस्पतालबाट १५ जनाले स्वास्थ्य उपचार सेवा पाएका छन् ।

प्रबन्धक सापकोटाकाअनुसार साँखेजुङ, सोयाङ, सोयाक, जोगमाइ, पञ्चकन्या, मङ्गलबारे, इरौटार, दानाबारी, साकफाराजस्ता साविकका गाविसमा दर्ता सहयोगी नभएर बिमा कार्यक्रम सुचारू भएको छैन । बिमा दर्ता सहयोगी नभएर काम नभएको ठाउँमा स्थानीय तहको निर्वाचनपछि तत्कालै सुरू गर्ने सापकोटाले जानकारी दिनुभयोे ।

जिल्लामा हाल ५२ जना दर्ता सहयोगी रहेका छन् । सबैभन्दा बढी बिमा गर्ने सूर्योदय नगरपालिकामा आठ सय ८१ जना, इलाम नगरपालिकामा आठ सय ३५ जना, देउमाई नगरपालिकामा दुई सय ३१ जना रहेका छन् ।

बिमा कार्यक्रम सुरू हुँदा भन्दा अहिले सेवा सुविधासमेत थप गरेको प्रबन्धक सापकोटाले जानकारी दिनुभयो । एक वर्षअघि बिमा कार्यक्रम सुरू हुँदा एक सय ६८ प्रकारका औषधि सेवामा समेटिएको थियो तर अहिले बढाएर ५३० प्रकारका औषधि सेवामा रहेका छन् ।

अक्सन मार्केट सञ्चालन नहुँदा चिया किसान निराश

यसैगरी एकवर्ष अघिदेखिनै सञ्चालन गर्ने भनिएको चिया लिलाम बिक्री केन्द्र (अक्सन मार्केट) अझै सञ्चालनमा आएको छैन् ।

यसवर्ष चिया टिप्ने सिजन सुरू भइसक्दा समेत अक्सन मार्केट सञ्चालन नहुँदा चिया कृषक अन्र्याैलमा परेका छन् । फागुन महिनादेखि किसानले यो पटकको हरियोपत्ती टिप्न थालेका छन् ।

आगामी आर्थिक वर्षदेखि अनुदानका लागि बजेट विनियोजन गर्ने सरकारी आश्वासन पाएको अक्सन सञ्चालन समितिले नयाँ आर्थिक वर्ष सुरू भएपछि मात्र अक्सन सञ्चालनमा ल्याउने जनाएको छ ।

नेपालमा पहिलो पटक झापाको विर्तामोडमा स्थापना हुन लागेको अक्सन मार्केट स्थापना भएपछि किसानलाई सहुलियत पुग्ने छ । सरकारले सुरूका तीन वर्ष अनुदान दिए मात्र अक्सन मार्केट सञ्चालनमा सहज हुने अक्सन सञ्चालक समितिका अध्यक्ष सुरेश अग्रवालले बताउनुभयो ।

‘क्रेतालाई अलि बढी सुविधा दिएर भए पनि नेपालको अक्सनबाट चिया किन्ने वातावरण बनाउनुपर्छ’ अग्रवालले भन्नुभयो– “दुई÷तीन वर्षपछि अनुदान नदिए पनि मार्केट आफैं सञ्चालन हुन्छ ।” अक्सन मार्केट सञ्चालन निर्देशिका बनिसकेको भए पनि त्यसलाई परिमार्जन गरिने बताइएको छ । यसअघि चिया उत्पादकले कम्तीमा २५ प्रतिशत उत्पादन अक्सन मार्केटबाटै बिक्री गर्नुपर्ने व्यवस्थालाई परिवर्तन गरेर कम्तीमा ५० प्रतिशत उत्पादन अक्सन मार्केटमा नै ल्याउनुपर्ने व्यवस्था राख्न प्रस्ताव गरिएको छ ।

यस्तै स्थानीय बजारमा खपत हुने चियासमेत अक्सन मार्केटबाटै किनबेच गर्नुपर्ने प्रावधान निर्देशिकामा छ । निर्देशिका परिवर्तन गरेर त्यस अनुसारको कार्यविधि बनाएपछि मात्रै अक्सन मार्केट सञ्चालनको बाटो खुल्नेछ । चार वर्षअघि नै सरकारले चियाको अक्सन मार्केट सञ्चालन गर्ने घोषणा गरे पनि कार्यान्वयन नहुँदा चिया उद्योगी र किसान निराश हुँदै आएका छन् । रासस