(प्रशन्न पोखरेल)

लाप्राक (गोरखा), । लाप्राककी लीना गुरुङ दिनहुँ दुई घन्टा हिँडेर विद्यालयमा पढ्न पुग्नुहुन्छ । बेलुकी ४ बजेपछि घर फर्कन फेरि उहाँलाई डेढ घन्टा ओरालो हिँड्नुपर्छ । गुप्सीपाखामा खुलेको मणिकामदेवी माध्यमिक विद्यालयमा पढ्न गुरुङलाई मात्रै होइन लाप्राकको पुरानो गाउँमा बसोबास गर्दै आएका ३०० विद्यार्थीलाई समस्या छ ।

कक्षा ४ मा पढ्दै आउनुभएकी गुरुङ दिनहुँ उकालो–ओरालो गर्नुपर्दा हैरान हुनुहुन्छ । घरमा पढ्न र गृहकार्य गर्न नपाउँदा पढाइ बिग्रेको उहाँको गुनासो छ । कक्षा ८ मा पढ्दै आउनुभएकी अर्की छात्रा अनिशा गुरुङ पनि उकालो र ओरालो हिँड्नुपर्दा समय खर्च भएको र पढ्न नपाएकामा दुःखी हुनुहुन्छ । “दश बजे स्कुल पुग्न ८ बजे नै खाना खाएर घरबाट निस्कनुपर्छ,” गुरुङले भन्नुभयो – “धेरै हिँड्नुपर्दा गोडा दुख्छ, असिनापसिना हुँदा दिनभर पढाइमा ध्यान लगाउन सकिँदैन ।” भूकम्पपछि लाप्राक गाउँबाट विस्थापित भएका गाउँले पुरानै लाप्राक गाउँ फर्केपछि विद्यार्थीलाई सास्ती थपिएको हो ।

यसअघि १५ मिनेट हिँडेर विद्यालय पढ्दै आएका विद्यार्थी कम्तीमा दिनहुँ दुई घन्टा हिँड्नुपर्दा हैरान छन् । “पहिलेकै ठाउँमा, गाउँमै विद्यालय बनाउप¥यो,” कक्षा ९ मा पढ्दै आउनुुभएका छात्र हरिप्रसाद गुरुङले भन्नुभयो – “गुप्सी जान–आउनै गाह्रो । चिसोले दिनभर पढ्न पनि पाइँदैन ।” गुप्सीपाखामा अस्थायी टहरो बनाएर विद्यालय सञ्चालन गरिएको छ । हिमपात, चिसो स्याँठले भूकम्पपीडित बिरामी पर्न सुरु भएपछि अहिले गाउँले धमाधम बेंसी झरेका छन् । यसले गर्दा विद्यार्थीको पठनपाठनमा समस्या देखिएको छ ।

केही विद्यार्थी भने आमाबाबुसँग गुप्सीपाखामै बस्दै आएका छन् । गुप्सीपाखाको टहरोदेखि विद्यालय पुग्न बढीमा पाँच मिनेट हिँड्नुपर्छ । भूकम्पपीडितको अस्थायी शिविरनजिक विद्यालय स्थापना गरेर पठनपाठन सुरु गरिएको हो । अहिले भूकम्पपीडित पुरानै गाउँ फर्किएपछि गुप्सीपाखामा साना उमेरका विद्यार्थी पढ्न आउन सकेका छैनन् । प्राथमिक तहमा अध्ययन गर्दै आएका विद्यार्थी गुप्सीपाखा आइपुग्न धेरै समय लाग्ने अभिभावक हरिराम गुरुङले बताउनुभयो ।

“तीन कक्षासम्मका विद्यार्थी जेनतेन स्कुल गएका छन्,” उहाँले भन्नुभयो – “ एक र दुई कक्षाका विद्यार्थीलाई आमाबाबु पु¥याउन जानुपर्छ । सधँै छोराछोरी बोकेर विद्यालय पु¥याउन सम्भव देखिँदैन ।” हावाहुरी, पानी र हिमपात भएका बेला विद्यार्थीले कष्ट झेल्नु परेको बताउँदै उहाँले उपयुक्त ठाउँमा विद्यालय सञ्चालन गर्नुपर्नेमा जोड दिनुभयो । सरकारले व्यवस्थित र एकीकृत बस्ती विकास गर्ने भन्दै गुप्सीपाखा लाप्राकीलाई दिने मन्त्रिपरिषद्बाट निर्णय गरिसकेको छ ।  रासस