तीनसय रोपनीमा एकीकृत कागती खेती, सुन जस्तै टल्काउने लक्ष्य
नवीन शिशिर विक / बागलुङ, माघ ८ गते । कुनै दिन खानजोत, मलजल, स्याहारसुसारको अभावले पटपटी फुटेर धाँजा फाटेको, कालोपाती र सिरु घाँसले भरिएको सहेँला फाँट अहिले हराभरा, आह ! लाग्दो भएको छ ।
बागलुङ नगरपालिका वडा नं. १२ को सहँेलामा रहेको ठुलो फाँट यतिबेला कागतीका बिरुवा कलकलाउँदो भएर हुर्केका छन् । कागतीका बिरुवाले उज्याले भविष्य खोज्दै गरेको दृषश्य देख्न सकिन्छ ।
सहेँला फाँटका मोही भने बागलुङ नगरपालिका–१४ मा बस्छन् । अर्माह गाउँमा बस्ने ४० जना किसानको एउटा समूह छ । ‘चासो कृषक समूह’ले जमिन एकीकृत गरेर कागती लगाएका हुन । परम्परागत खेतीबाली छोडेर स्थानीय युवा कागतीको व्यावसायिक उत्पादन गर्न तल्लीन छन् ।
‘पुरानो बाली हटाउन कठिन थियो, हामीले आँट गर्यौ, अध्यक्ष केशव सुवेदीले भन्नुभयो ‘बिरुवा रोप्ने बेलासम्म के कसो हुने हो भन्ने थियो, अहिले बिरुवा हुर्कदा उज्यालो भविष्यको आस पलाएको छ । तीन सय रोपनी जमिनलाई एकीकृत गरेर कागती खेती थालिएको छ ।
यो बर्ष दुई हजार एक सय बिरुवा रोपिएको र बाँकी जमिनमा अर्को बर्ष बिरुवा लगाउने योजनामा छन् । ‘हाम्रो सिकाइ पनि हो एकै पटक लगाउँदा उत्पादन पनि एकै खालको हुन्छ’ सुवेदीले भन्नुभयो–‘बिरुवा जस्तै उत्पादनमा पनि विविधताको खोजीमा छौँ ।’
छिटो उत्पादन लिन हाँगा नर्सरी गरेका बिरुवा र बीउबाट निकालिएका बिरुवा दुवै लगाएका छन् । एक रोपनी जमिनको प्रतिवर्ष ५ हजार रुपैयाँ उपलब्ध गराउने गरी जमिन एकीकृत गरिएको छ ।
अहिले एक सय रोपनी जमिनमा बिरुवा लगाइएको छ । बाँकी दुई सय रोपनी जमिनमा बिरुवा लगाउन स्थानीय सरकार र सरोकारवालको समेत चासो बढेको वडाअध्यक्ष चक्रबहादुर खत्रीले बताउनुभयो । ‘हामीले यो काममा प्रोत्साहन गर्छौं, किसानले समुहमा उत्पादन गर्न थाले भने आम्दानी र रोजगारी दुवै बढ्छ’ खत्रीले भन्नुभयो– ‘वडा, नगर र प्रदेशका कार्यक्रममा परियोजना समाबेश हुन्छ ।’
नगरपालिका वडा कार्यालयका साथै कृषिसँग सम्बन्धित सरकारी कार्यालयहरु समेत उनीहरुको खेती हेर्न पुग्न थालेका छन् । बिरुवा, सिंचाइ र व्यवस्थापनको लागि सहयोगहरु जुट्न थालेको समूहले जनाएको छ । दुई जना किसानलाई कर्मचारीको रुपमा परिचलन गरेर खेतीको रेखदेख, मल र सिंचाई गर्न थालिएको अगुवा किसान ढाकाराम सुवेदीले बताउनुभयो ।
अहिले मुना पलाएको कागतीले चार बर्षमा उत्पादन दिने उहाँले बताउनुभयो । समुहले २ हजार १ सय बिरुवाका लागि मात्रै ४० लाख रुपियाँ खर्च भएको छ । अझै बाँकी जमिनमा बिरुवा लगाउँदा खर्च बढ्छ । ‘अहिलेको खर्च मात्रै हेरेका छैनौं, भोलिको आम्दानीको पनि हिसाब गरेर काम थालेका हौं’ सुवेदीले भन्नुभयो ‘पहेंलपुर कागती सुन जस्तै टल्काउने लक्ष्य छ ।’
चार बर्षपछि एउटै बिरुवाले दश बिरुवा बराबरको खर्च उठाउनेछ । अहिले स्थानीय बजारमा कागतीको मूल्य प्रतिकिलो २ सय २० रुपियाँ पर्छ । एउटा वयस्क कागतीको राम्रो बोटले बर्षमा एक सय किलोभन्दा धेरै उत्पादन दिन सक्छ । उनीहरुले कागतीका लागि मल र किसानहरुको थप सहभागिता बृद्धि सोही जमिनमा गाई फार्म, र भित्री बालीको समेत योजना बनाएका छन् । (गोरखापत्र)