काठमाडौं उपत्यकालाई व्यवस्थित बनाउन सरकारले उपत्यका गुरु योजना बनाउँदै
ललितपुर, असार २६ गते । सहरी विकासमन्त्री सीता गुरुङले काठमाडौं उपत्यकालाई व्यवस्थित बनाउन सरकारले काठमाडौं उपत्यका गुरु योजना बनाइरहेको बताउनुभएको छ । सोमबार जिल्ला समन्वय समिति ललितपुरको सातौँ जिल्ला सभामा बोल्नुहुँदै मन्त्री गुरुङले यस्तो बताउनुभएको हो ।
उहाँले काठमाडौं उपत्यका घरै–घरको मात्रै सहर भएको बताउनुभयो । उहाँले राज्यको स्पष्ट सहरको स्वरूप बनाउने नीति बनाएर कार्यान्वयन हुन नसक्दा काठमाडौं उपत्यकामा घरै मात्रै भएको जिकिर गर्नुभयो ।
मन्त्री गुरुङले काठमाडौं उपत्यकामा ठुलो सहर नभएको, गाडी पार्किङ गर्ने ठाउँ अभाव, खानेपानी, साना–साना पार्क र फुटपाथ केही पनि नभएर धेरै घरहरू भएको सहरका रूपमा स्थापित भएको बताउनुभयो । उहाँले यसरी बनेका घरहरू राज्यले सहर व्यवस्थित बनाउने भनेर मात्रै पनि भत्काउन सक्ने अवस्था नभएको जिकिर गर्नुभयो । उहाँले सरकारले बनाएको गुरु योजनाले सहरलाई थप व्यवस्थित र भएका बेथिति हटाउन सकिने बताउनुभयो ।
मन्त्री गुरुङले भन्नुभयो, ‘‘राज्यले नीतिगत रूपमा सहरको स्वरूप यस्तो हुनुपर्छ भनेर कार्यान्वयन गर्न नसक्दा काठमाडौं उपत्यकामा घरै मात्रै भएको अवस्था छ । ठुलो सहर पनि छैन । गाडी पार्किङ गर्ने ठाउँ पनि छैन । खानेपानी, साना–साना पार्क र फुटपाथकेही पनि छैन । धेरै घरहरू भएको सहर भएको छ । सहरलाई कसरी व्यवस्थित बनाउने भनेर सबै भत्काउन सकिने अवस्था छैन् । तर पनि व्यवस्थित बनाउने दृष्टिकोणका साथ सरकारले अहिले काठमाडौं उपत्यकाको मास्टर पलान (गुरु योजना) बनाएर अगाडि बढाउने हिसाबले काम गरिरहेका छौँ ।’’
मन्त्री गुरुङले काठमाडौं उपत्यकाबाट बग्ने बागमती नदी र त्यसका सहायक नदीहरूको सरसफाइ र त्योसँग जोडिएका मठ मन्दिर पुरातात्त्विक सांस्कृतिक वस्तुहरूलाई संरक्षण गरी पर्यटन विकास गर्नेगरी सरकार लागि रहेको औँल्याउनुभयो । उहाँले काठमाडौं उपत्यकालाई स्वच्छ र सफा सहर बनाउने कार्यको थालनी पनि गरेको बताउनुभयो । उहाँले सहर व्यवस्थित बनाउनका निम्ति मुख्य गरी अव्यवस्थित र सुकुम्वासी बस्ती हटाउनुपर्ने धारणा राख्नुभयो । उहाँले सरकारलाई अव्यवस्थित र सुकुम्वासी बस्ती हटाउन धेरै गाह्रो भएको बताउनुभयो ।
मन्त्री गुरुङले भन्नुभयो, ‘‘सबै स्थानीय तहहरूले सुझाव दिन अनुरोध गर्छु । यस्तो योजना बनाएर काम गर्दा भइरहेको संरचना र व्यथितलाई रोक्न सकिन्छ । काठमाडौं उपत्यकाबाट बग्ने बागमती नदी र त्यसका सहायक नदिहरुको सरसफाइ र त्योसँग जोडिएका मठ मन्दिर पुरातात्त्विक सांस्कृतिक वस्तुहरूलाई संरक्षण गरी पर्यटन विकास गर्न सकिन्छ भन्ने विषयमा सरकार लागेको छ । त्यस्तै कसरी स्वच्छ र सफा सहर बनाउने विषयमा काम थालनी गरेका छौँ । त्यो कामलाई पूर्णता दिनको निम्ति मुख्य गरी अव्यवस्थित र सुकुम्वासी बस्ती हटाउन सरकारलाई धेरै गाह्रो भएको छ । यदि सरकारले नदिन किनारको अव्यवस्थित र सुकुम्वासी बस्ती हटाउन सक्यौँ भने ती कामहरू गर्न सजिलो हुन्छ । यसमा स्थानीय सरकार, जिल्ला समन्वय र सांसदहरूको सहयोग आवश्यक पर्छ ।’’
मन्त्री गुरुङले खोला किनारका अव्यवस्थित र सुकुम्वासी स्थानीय सरकार, जिल्ला समन्वय र सांसदहरूको सहयोग आवश्यक पर्ने बताउनुभयो । उहाँले सहरको फोहोरमैला व्यवस्थापन स्थानीय सरकारको मातहत रहेको भन्दै सहरहरूमा अहिले जटिल समस्या भनेको फोहोरमैला व्यवस्थापन भएको बताउनुभयो । उहाँले काठमाडौं महानगर र सहरी विकास मन्त्रालयले फोहोर उठाएन भनेर दीर्घकालीन समाधान दिन नसकिने भन्दै स्थानीय सरकार नै फोहोर व्यवस्थापनमा लाग्नुपर्ने जिकिर गर्नुभयो । उहाँले ललितपुर जिल्ला भित्रका स्थानीय तहहरूले छुट्टै आफ्नै फोहोर व्यवस्थापन गर्न सक्नुपर्ने बताउनुभयो ।
मन्त्री गुरुङले भन्नुभयो, ‘‘सहरको फोहोरमैला व्यवस्थापन स्थानीय सरकारको मातहतमा छ । सहरहरूमा अहिले जटिल समस्या भनेको फोहोरमैला व्यवस्थापन भएको छ । काठमाडौं महानगर र सहरी विकास मन्त्रालयले फोहोर उठाएन भनेर हामीले दीर्घकालीन समाधान दिन सक्दैनौँ । स्थानीय सरकार नै फोहोर व्यवस्थापनमा लाग्नु पर्ने अवस्था छ । सरकारले काठमाडौं उपत्यकाको फोहोर दीर्घकालीन व्यवस्थापन कसरी गर्ने भन्ने उपाय खोजे पनि अधिकार स्थानीय सरकारको रहेको छ । ललितपुर जिल्ला भित्रका स्थानीय तहहरूले छुट्टै आफ्नै फोहोर व्यवस्थापन गर्न सक्नुपर्छ ।’’